Ήμουν κοντά το 1985 στον Ηλία Λαλαούνη όταν ο μεγαλύτερος Έλληνας κοσμηματοπώλης ανακηρύχθηκε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών στο Παρίσι -Στη μνήμη του το άρθρο μου από τότε (φωτό)

Το άρθρο μου στο ΕΝΑ από την αποστολή στο Παρίσι:

Ποιoς ήταν ο Ηλίας Λαλαούνης

Σε μία από τις περίφημες φωτογραφίες της Παλόμα Πικάσο από τον Χέλμουτ Νιούτον που έκαναν το γύρο του κόσμου, το ολόχρυσο κόσμημα που φωτίζει τον γυμνό λαιμό της και θυμίζει την αρχαία κυκλαδική τέχνη φέρει την υπογραφή του. Ο ογκώδης τόμος με τις 15 συλλογές κοσμημάτων που βρίσκεται στα αρχεία του Μουσείου Πούσκιν της Μόσχας φέρει στο εξώφυλλο το όνομά του – ανάμνηση μιας μεγάλης έκθεσης από το 1998. Στα αρχεία της Γαλλικής Ακαδημίας, το σπαθί που τον έβαλε και επισήμως στους κόλπους της φέρει κοσμήματα σκαλισμένα από το δικό του χέρι. Οι περίτεχνες μεταλλικές σκαλιστές ροζέτες, ένθετες στο λευκό μαρμάρινο δάπεδο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, είναι η δική του συμβολή στον Ναό των Μουσών…

Και όλα αυτά είναι ελάχιστα ψήγματα δημιουργίας (που είναι έμπνευση και εμπειρία μαζί, όπως επέμενε να λέει) μιας πολυετούς, αστραφτερής και διαχρονικής – σαν τον αγαπημένο του χρυσό – καριέρας που σηματοδότησε την αναγέννηση της (παραδοσιακής και θαλερής κάποτε) ελληνικής αργυροχρυσοχοΐας, την έξοδό της στο εξωτερικό και την ανάδειξή της σε μία από τις σύγχρονες τέχνες. Ο Ηλίας Λαλαούνης τα κατάφερε όλα αυτά, έστησε μια αυτοκρατορία του χρυσού που την παρέδωσε στις κόρες του, υπαγόρευσε μόδες κι ας μην πίστευε σ” αυτές, έκανε την Ελλάδα γνωστή από το δικό του μετερίζι, γιόρτασε 55 χρόνια γάμου με την αγαπημένη του σύζυγο Λίλα και έσβησε ήσυχα στο σπίτι του, στα 93 του χρόνια – είδηση που η οικογένειά του δεν θέλει να μεταδοθεί, κρατώντας το πένθος της και την κηδεία σε αυστηρά κλειστό κύκλο.

Σαν αστραπή πέρασαν τα χρόνια, από την Αθήνα του ’20 που ο μικρός Ηλίας έπαιζε στην εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης στην Πλάκα, ώσπου να αναλάβει, ύστερα από σπουδές στα Οικονομικά και στα Νομικά, στα 20 του, τη διεύθυνση του καταστήματος Ζολώτα στη Βουκουρεστίου (τότε με 35 υπαλλήλους). Το 1957 οργάνωσε στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης την πρώτη έκθεση κοσμημάτων εμπνευσμένη από τους αρχαίους ελληνικούς πολιτισμούς. Μινωικά, μυκηναϊκά, νεογεωμετρικά, ανθέμια, γλαύκες… Και το διαχρονικό χρυσό μπεστ σέλερ του: ο κόμβος του Ηρακλή.

Η ΑΡΧΑΙΑ ΤΕΧΝΗ. Οι χρυσοχόοι έκαναν τα πάντα να αποτρέψουν τις «αρχαίες» επιλογές του συμμαθητή τού Κωνσταντίνου Τσάτσου, ο οποίος και φέρεται να του έβαλε την ιδέα να ασχοληθεί με τις λιτές γραμμές της αρχαίας ελληνικής τέχνης (και ο Λαλαούνης δήλωνε ότι πάντοτε είχε ένα βιβλίο του πολιτικού και συγγραφέα στο προσκεφάλι του).

Κάπου εκεί ο εγγονός του χρυσοχόου Ξενοφώντα Ζαφειρίου (κατασκευαστή του ρολογιού της Μητρόπολης Αθηνών) τα σπάει εξαιτίας των «επικίνδυνων νεωτερισμών του» με τον συνεταίρο του πλέον – κατά 75% – Ξενοφώντα Ζολώτα. Και το 1968 ήρθε ο τελικός «χωρισμός» και η μαρκίζα Ζολώτας στην οδό Βουκουρεστίου αντικαταστάθηκε από το Η. Λαλαούνης ΑΕ, με την οικονομική συνδρομή από τον μικρασιάτη ευεργέτη Πρόδρομο Αθανασιάδη, γνωστό ως Μποδοσάκη.

Ενώ δούλευε ακάματα, μελετούσε σχέδια κοσμημάτων ελληνικών πολιτισμών αλλά και του Βυζαντίου και τα ελληνικά αγριολούλουδα για τις «δημιουργίες» του (έτσι τις αποκαλούσε), ενώ υπεράσπιζε με μεράκι και χρυσό την πεποίθησή του ότι «το κόσμημα είναι μέρος του σώματος μιας γυναίκας», στη δεκαετία του ’70 τον «ανακάλυψαν» τα μεγάλα γαλλικά περιοδικά μόδας όπως η «Βογκ». Και τον ανέδειξαν ως εκείνον που έφερε το νέο στην τέχνη – επέμειναν σ’ αυτό – της χρυσοχοΐας.

«Αν πέτυχα εκτός ελληνικών συνόρων», έλεγε, «ήταν επειδή πήγαινα άριστα προετοιμασμένος. Μελετημένος. Είχα δουλέψει πολύ».

Το 1976 εγκαινίασε την Galerie Ιlias Lalaounis στο Παρίσι και τρία χρόνια αργότερα ανάλογες στη Νέα Υόρκη, στο Τόκιο, στο Χονγκ Κονγκ, στη Γενεύη, στη Ζυρίχη, στο Λονδίνο… Την ώρα που η αυτοκράτειρα Φαράχ τον προσκαλούσε να παρουσιάσει στο παλάτι κοσμήματα εμπνευσμένα από εκθέματα περσικών μουσείων.

Το άρθρο αναρτήθηκε πρώτη φορά στο eirinika.gr στις 31 Δεκεμβρίου 2013