Αποκλ.: Ο κορυφαίος γλύπτης Γιώργος Χουλιαράς στο Made in Greece σε μια συνέντευξη ποταμό – Για την Ελλάδα των 4 εποχών και τη σύγχρονη τέχνη (ΦΩΤΟ)

Μπορεί κανείς κοιτάζοντας ένα γλυπτό φτιαγμένο από μέταλλο να μεταφερθεί στο κατάστρωμα ενός πλοίου ένα καλοκαιρινό βράδυ και να θυμηθεί την αίσθηση που ένιωθε;

Μπορείς αγγίζοντας  ένα γλυπτό να νιώσεις όπως όταν ο ήλιος παίζει με τα μάγουλα σου το καλοκαίρι;

Μπορείς σε μια έκθεση γλυπτικής να νιώσεις τη γλυκιά μελαγχολία που σου προξενεί ένα ανοιξιάτικο βράδυ ή την κατάνυξη που νιώθεις το Πάσχα μπροστά στον εσταυρωμένο; Η απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα είναι «Ναι, κοιτάζοντας τα έργα που παρουσιάζει ο γλύπτης και πρώην καθηγητής της ΑΣΚΤ, Γιώργος Χουλιαράς στην έκθεση «Γλυπτικές αισθήσεις» στη γκαλερί Ευριπίδη, μπορείς.»

Λίγο πριν μιλήσω με τον Γιώργο Χουλιαρά για αυτή τη νέα δουλειά του, παρατηρούσα το κοινό που είχε έρθει στην γκαλερί για να παρακολουθήσει την ξενάγηση του γνωστού γλύπτη να κρέμεται από τα χείλη του και παράλληλα να αγγίζει τα έργα να νιώθει το μέταλλο να ρωτάει για τα υλικά και αυθόρμητα να λέει τι αισθήσεις του ξυπνούν από κάθε εποχή του χρόνου.

Φαίνεται πως ο κορυφαίος  δημιουργός πέτυχε το στόχο του: Να μας ξυπνήσει τις αισθήσεις που μας γεννά κάθε εποχή του χρόνου. Στην συνέντευξη «εφ’ όλης της ύλης» που ακολούθησε μιλήσαμε για την τέχνη, για τη ζωή, για τις εποχές και επεσήμανε ότι η γλυπτική και η τέχνη γενικότερα απευθύνεται κυρίως σε ανθρώπους που είναι «ανοιχτοί» στο να λάβουν τα μηνύματα που θέλει να τους περάσει. Θα συμπλήρωνα μόνο τούτο: Ένα τόσο «δυνατό» έργο λίγους μπορεί να αφήσει ασυγκίνητους. Λίγοι θα φύγουν χωρίς να έχουν πάρει σημαντικά εφόδια από τη θέα του. Χωρίς να έχουν «ταξιδέψει» στις τέσσερις εποχές του χρόνου.

Συνέντευξη στην Ειρήνη Πιτσόλη

Η έκθεση που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή στην γκαλερί Ευριπίδη, ονομάζεται «Γλυπτικές αισθήσεις». Θέλατε να αποτυπώσετε στα έργα που παρουσιάζετε στην έκθεση τις αισθήσεις που γεννά στον άνθρωπο η κάθε εποχή του χρόνου;

Ναι ήθελα να αποτυπώσω τις αισθήσεις που μας γεννά κάθε εποχή. Κατά την άποψη μου πάντα, γιατί σε κάποιον άλλο μπορεί να γεννιούνται διαφορετικές αισθήσεις. Το καλό είναι η αίσθηση που γεννά σε μένα η κάθε εποχή και την βγάζω στο έργο να είναι κοινή με του θεατή. Να έχει κοινά βιώματα και αισθήσεις για να μπορέσει να συγκινηθεί με το έργο. Αν έχει διαφορετική αίσθηση δεν θα μπορέσει να εισπράξει το μήνυμα που θέλει να του περάσει το έργο.

Ένα έργο τέχνης και μάλιστα τόσο «δυνατό» όπως είναι τα έργα που παρουσιάζετε σε αυτή την έκθεση έτσι κι αλλιώς γεννά συναίσθημα, ξυπνάει αισθήσεις. Ίσως διαφορετικές στον καθένα.

Η δουλειά που παρουσιάζω σε αυτή την έκθεση δεν είναι «περιγραφική». Δεν περιγράφει την άνοιξη , τα λουλούδια κ.τ.λ. Δεν θέλησα να «εικονογραφήσω» τις εποχές. Προσπαθεί να βγάλει την αίσθηση που μας αφήνει κάθε εποχή. Είναι αφαιρετική. Βασίζεται πολύ στα κοινά βιώματα που έχουμε από κάθε εποχή τις κοινές εμπειρίες. Όπως π.χ. το Πάσχα, όπως το βίαιο της άνοιξης , την πάλη του θανάτου με τη ζωή που συμβαίνει την άνοιξη.

Για εσάς ποια είναι η πιο ωραία εποχή του χρόνου;

Το καλοκαίρι. Όλες οι εποχές του χρόνου έχουν κάτι ωραίο, αλλά στην Ελλάδα η πιο ωραία εποχή είναι το καλοκαίρι. Βέβαια είμαστε τυχεροί ζούμε σε μια χώρα που υπάρχουν εποχές και είναι όλες όμορφες. Ενώ στις άλλες χώρες υπάρχει καιρός. Στα περισσότερα μέρη του κόσμου, ζουν την εναλλαγή του καιρού. Δεν ζουν την αλλαγή των εποχών.

Τα έργα που βλέπουμε στην έκθεση δημιουργήθηκαν στη διάρκεια μιας τετραετίας και γεννήθηκαν από την επιθυμία σας να μεταδώσετε τις αισθήσεις της κάθε εποχής και να πειραματιστείτε με έναν νέο τρόπο με τα υλικά;

Ναι. Εν μέσω κρίσης, ήταν η εποχή που είχα φύγει από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και ήθελα να κάνω μια δουλειά με χαμηλό κόστος που παράλληλα θα την παρουσίαζα σαν μάθημα στους φοιτητές μου, ότι με το τίποτα μπορείς να κάνεις γλυπτική. Ήθελα να τους δείξω ότι με σχεδόν μηδενικό κόστος μπορείς να δημιουργήσεις έργα τέχνης.

Ο γλύπτης είναι και λίγο «Θεός»; Με την έννοια ότι παίρνει ένα άψυχο υλικό και του δίνει ζωή , του δίνει μορφή και αν το έργο τέχνης είναι αξιόλογο του χαρίζει και την αθανασία.

Έτσι όπως το θέτετε ναι είναι κάπως έτσι. Γιατί το υλικό αρχίζει και αποκτά μια δύναμη μια ένταση, αρχίζει και παίρνει ζωή , μορφή. Απ’ τη στιγμή που γεννάει ένα συναίσθημα σε αυτόν που το βλέπει σημαίνει ότι έχει μέσα του κάτι από την ψυχή του δημιουργού του. Έχει «ψυχή». Το υλικό είναι το «μέσον» με το οποίο θα μεταφέρει ο καλλιτέχνης το συναίσθημα του και τη στάση του απέναντι στα πράγματα.

Γλυπτική είναι η τέχνη που δίνει μορφή στο υλικό ή είναι κάτι παραπάνω; Πως θα την ορίζατε εσείς και σαν δάσκαλος και σαν δημιουργός;

Η γλυπτική είναι κάτι που έχει πολλές εκφάνσεις. Δεν είναι όπως η ζωγραφική που το έργο έχει μια αυτονομία μέσα στο τελάρο. Η γλυπτική πρώτα- πρώτα έχει σχέση με το χώρο είτε αυτός είναι δημόσιος είτε ιδιωτικός.

Έχει σχέση με το θέμα. Προσπαθεί να δώσει μορφή σε ένα πρόσωπο ή σε μια μνήμη ενός γεγονότος. Ακόμα μπορεί να μην έχει θέμα συγκεκριμένο μπορεί να δίνει μορφή , να μεταφέρει αισθήσεις. Όπως είναι τα έργα που βλέπουμε σε αυτή την έκθεση. Είναι πάρα πολλές οι παραλλαγές και οι εκφάνσεις της γλυπτικής όπως π.χ. πως θα λειτουργήσει στην πόλη ένα μεγάλο γλυπτό. Πως θα λειτουργήσει στο χώρο.

Ποια είναι η σχέση γλυπτικής και αρχιτεκτονικής;
Απόλυτη είναι η σχέση γλυπτικής – αρχιτεκτονικής. Στη γλυπτική ένα έργο μπορεί να μοιάζει σαν αρχιτεκτόνημα ή να είναι μέρος ενός αρχιτεκτονήματος. Η γλυπτική και αρχιτεκτονική είναι άμεσα συνδεδεμένες από την αρχαιότητα ακόμα. Ο Παρθενώνας τι είναι; Ένα πάντρεμα γλυπτικής και αρχιτεκτονικής. Το ωραιότερο πάντρεμα που έγινε ποτέ.

Η τέχνη κύριε Χουλιαρά είναι “πολιτική πράξη”;

Με την ευρύτερη έννοια ναι. Εγώ δεν πιστεύω στη «στρατευμένη τέχνη». Δηλαδή να βάζεις την τέχνη σου στην υπηρεσία ενός πράγματος πολιτικού. Να χρησιμοποιήσεις το έργο σου για να κάνεις κήρυγμα για μια ιδεολογία ή μία παράταξη. Η καλή τέχνη δημιουργεί πιο ευαισθητοποιημένους ανθρώπους. Μπορεί να σε κάνει καλύτερο πολίτη. Αυτός είναι ο πιο σημαντικός ρόλος που μπορεί να παίξει η τέχνη ως «πολιτική πράξη».

Ήσασταν καθηγητής στην ανώτατη σχολή καλών τεχνών. Ποιος μαθαίνει πιο πολλά ο μαθητής από τον δάσκαλο ή ο δάσκαλος από τον μαθητή;Αυτό είναι αμφίδρομο. Και ο ένας και ο άλλος. Σε διαφορετικά επίπεδα άλλα πράγματα σημαντικά εισπράττει ο μαθητής από τον δάσκαλο άλλα ο δάσκαλος από τον μαθητή.

Η τέχνη επηρεάζεται από την εποχή;

Βεβαίως. Το κοινωνικό πλαίσιο κάθε εποχής επηρεάζει την τέχνη. Αλλιώς θα κάναμε ακόμα Παρθενώνες. Είναι άλλες οι ανάγκες κάθε εποχής. Μπορεί έργα σαν τον Παρθενώνα να συγκινούν ακόμα αλλά σήμερα καλούμαστε να κάνουμε άλλα πράγματα.

Τι ρόλο μπορεί να παίξει η τέχνη στο να κρατήσει κάποια πράγματα όρθια σε μια εποχή κρίσης και πως επηρεάζεται η τέχνη από μια εποχή οικονομικής κρίσης;

Είναι μια δύσκολη ερώτηση αυτή. Η τέχνη ελάχιστα μπορεί να επηρεάσει την οικονομική κρίση. Ίσως με την έννοια ότι μπορεί να εμψυχώσει ή να ενδυναμώσει τους ανθρώπους. Απ’ την άλλη η τέχνη σαφέστατα επηρεάζεται από μια εποχή οικονομικής κρίσης. Και θετικά και αρνητικά. Αρνητικά ως προς το ότι μπορεί η κρίση να δίνει λιγότερες ευκαιρίες στους νέους ανθρώπους να κάνουν πράγματα. Αλλά από την άλλη μεριά αυτή η δυσκολία γίνεται μια ευκαιρία να εκφραστούν πράγματα και από νέους και από μεγαλύτερους καλλιτέχνες. Να δώσει ώθηση στην δημιουργία.

Ένας δημιουργός επηρεάζεται από το έργο κάποιων μεγάλων δημιουργών; Έχετε αισθανθεί ότι σας επηρέασαν κάποιοι μεγάλοι γλύπτες;

Ναι βέβαια. Είμαστε κατά ένα 50% αυτό που κουβαλάμε από τη μάνα μας και το υπόλοιπο μέρος είναι αυτό που ζούμε και όσα έχουμε δει. Αυτά «δουλεύονται» μέσα μας και γίνονται αυτό που είμαστε.

Πριν από ένα χρόνο φτιάξατε για τον δήμο του Μόντρεαλ ένα μεγάλο – συγκλονιστικό έργο: Τον Έλληνα μετανάστη. Ζούμε σε μια εποχή που το μεταναστευτικό είναι ξανά ένα μεγάλο πρόβλημα τόσο στην Ελλάδα όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο και γεννά διάφορα κοινωνικά προβλήματα.

Ναι. Ξαναέγινε το μεταναστευτικό πρόβλημα. Το έργο που έκανα εγώ προσπάθησε να τιμήσει την πρώτη γενιά μεταναστών στον Καναδά. Των μεταναστών της δεκαετίας του 50-60. Τότε τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Πολύ πιο δύσκολα. Τότε οι άνθρωποι έφευγαν για την Αμερική και δεν ήξεραν αν θα γυρίσουν. Δεν ήξεραν που πάνε. Σήμερα οι νέοι που φεύγουν μέσω του ίντερνετ τα ξέρουν όλα . Ξέρουν και που πάνε και τι θα κάνουν. Τότε ήταν αγώνας επιβίωσης. Σήμερα είναι και μια αντίδραση στο πολιτικό κλίμα που υπάρχει

. Τότε που έστειλα το έργο στο Μόντρεαλ μου είχε πει ο πρόεδρος των Ελλήνων μεταναστών: «Έρχονται πολλοί νέοι. Και τους λέω: Είναι δύσκολα και εδώ τα πράγματα. Εδώ είναι πολύ αυστηρά τα πράγματα . Υπάρχουν αυστηροί κανόνες. Και μου απαντάνε: «Αυτό θέλουμε και εμείς. Κανόνες . Τάξη.» Είναι δηλαδή αυτό που τους λείπει από δω.

Ο Έλληνας είναι φιλόξενος ή πάσχει από ξενοφοβία;

Ο Έλληνας είναι ένα ον το οποίο είναι πολύ δύσκολο να το «καλουπώσεις». Απ’ την μια μεριά έχει ένα μεγαλείο που κρύβεται στο φιλότιμο , στην φιλοξενία και απ’ την άλλη μεριά μπορεί να έχει απίστευτες παθογένειες, απίστευτα άσχημα χαρακτηριστικά. Άλλες φορές με κάνει να τον θαυμάζω πολύ και άλλες φορές με εκνευρίζει απίστευτα. Μοιάζει σαν εκρεμμές . Πάει από την μία άκρη στην άλλη.

Ένα γλυπτό κρύβει τα συναισθήματα του δημιουργού του; Μνήμες, φόβους αγάπες;
Ε βέβαια. Απολύτως. Αν είναι αληθινό γλυπτό και έχει πλούτο μέσα του μεταφέρει αυτό που είναι αυτός που το έφτιαξε.

Έχει κάτι «μαγικό» η διαδικασία να φτιάξεις ένα γλυπτό;

Είναι μια περίεργη διαδικασία. Ξεκινάς να φτιάξεις κάτι και μετά αρχίζουν και βγαίνουν πράγματα. Η διαδικασία είναι το «σκοτεινό πράγμα» σε οδηγεί. Αρχίζει ένας διάλογος με το υλικό και με το θέμα. Αυτό όμως παύει να υπάρχει σιγά – σιγά στις μέρες μας. Με την σύγχρονη τέχνη που είναι πιο πολύ ιδέα. Παύει να υπάρχει η αίσθηση ότι θα χτίσεις σιγά-σιγά ένα πράγμα. Σήμερα είναι πιο πολύ εννοιολογική η τέχνη.

Η τέχνη έχει σχέση με τη φιλοσοφία;

Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η φιλοσοφία είναι ένα ωραίο παιχνίδι του μυαλού. Η τέχνη παίζει ένα άλλου είδους παιχνίδι. Παίζει κυρίως με το συναίσθημα με τα βιώματα.

Για εσάς έχει μεγαλύτερη σημασία η γνώμη του κοινού ή των κριτικών;

Θα έλεγα ούτε το ένα ούτε το άλλο. Εγώ δημιουργώ για να εκφράσω τις εσωτερικές μου ανάγκες. Τα συναισθήματα μου. Παρακολουθώ βέβαια τις αντιδράσεις του κοινού, πως εισπράττει αυτό που φτιάχνω. Το κοινό καμιά φορά γίνεται αδηφάγο. Υπάρχουν άνθρωποι με καθαρή συνείδηση και το μυαλό τους «ανοικτό» που θέλουν πραγματικά να επικοινωνήσουν με το έργο και άλλοι που έχουν στο μυαλό τους κάτι συγκεκριμένο και ψάχνουν να βρουν αυτό. Οπότε δεν μπορούν να «δουν» τίποτα άλλο.

Στους κριτικούς από την άλλη μεριά υπάρχουν κάποιοι που έχει πολύ ενδιαφέρον η άποψη τους και άλλοι όχι. Είναι μια μεγάλη γκάμα. Ο καλλιτέχνης πρώτα από όλα ενδιαφέρεται να εκφράσει την εσωτερική του ανάγκη. Υπάρχει όμως και η ανάγκη της επικοινωνίας με τον άλλο. Του «διαλόγου» με το κοινό. Και αυτόν τον επιτυγχάνεις παρακολουθώντας πως εκλαμβάνει ο θεατής το έργο. Τι αντιλαμβάνεται από αυτό.

Έχετε συγκινηθεί ποτέ μπροστά σε ένα έργο τέχνης;

Αλίμονο και βέβαια έχω συγκινηθεί κι όχι μόνο μπροστά σε γλυπτό και σε άλλα έργα τέχνης.

Έχετε δημιουργήσει και μεγάλα έργα για δημόσιους χώρους, εξωτερικούς. Ένα μεγάλο γλυπτό στον δρόμο τι ρόλο μπορεί να παίξει πέρα από τον αισθητικό;

Είναι πολύ σημαντική ερώτηση αυτή. Η γλυπτική όπως κι αν λειτουργεί είναι δημόσια τέχνη. Δεν είναι μόνο για να κλείνεται σε ένα χώρο, σε ένα μουσείο. Είναι δημόσιο αγαθό. Αν περπατάς στο δρόμο και βλέπεις ένα ωραίο γλυπτό είναι ένα ωραίο ξάφνιασμα. Ή αν δεν είναι ωραίο το έργο μπορεί να είναι ένα κακό ξάφνιασμα. Η γλυπτική δικαιώνεται πλήρως στον εξωτερικό χώρο. Οι μεγάλες πόλεις όπως είναι σήμερα θέλουν μεγέθη μεγάλα για να ανταποκριθούν στην κλίμακα της πόλης. Ένα έργο τέχνης μπορεί να λειτουργήσει αντισταθμιστικά σε αυτή την «φλυαρία» των σύγχρονων κτιρίων.

Θυμώνετε μπροστά σε ένα κακό έργο τέχνης;

Απολύτως. Κι όχι μόνο μπροστά σε έργο γλυπτικής. Θυμώνω και μπροστά σε ένα κακό κινηματογραφικό έργο και σε κάτι κακό που θα δω στην τηλεόραση. Αντιθέτως λειτουργεί πολύ θεραπευτικά και μου αρέσει πάρα πολύ όταν δω κάτι καλό. Μια καλή δημιουργία.

Το πώς βλέπει κάποιος ένα έργο τέχνης εξαρτάται από την παιδεία του;

Είναι μια δύσκολη ερώτηση αυτή. Μπορεί ένας άνθρωπος να είναι μορφωμένος και να μην μπορεί να δει ουσιώδη πράγματα σε ένα έργο τέχνης. Γιατί έχει μια «προκάτ» εικόνα στο μυαλό του για το τι θέλει να δει. Η τέχνη θέλει να είσαι «ανοιχτός» να εισπράξεις πράγματα να είσαι διαθέσιμος να «ακούσεις» τι θέλει να σου πει το έργο. Μπορεί ένας άνθρωπος όχι πολύ μορφωμένος να είναι πιο ανοικτός να εισπράξει πράγματα από ένα έργο τέχνης.

Έχετε ζήσει και εκθέσει και στο εξωτερικό Που είναι καλύτερα τα πράγματα για να δημιουργεί κανείς; Που είναι τα πράγματα καλύτερα τα πράγματα για την τέχνη εδώ ή έξω;

Σαφώς σε μερικά μέρη του κόσμου σέβονται περισσότερο την τέχνη. Αυτό δεν σημαίνει ότι έξω είναι παράδεισος. Υπάρχουν κι εκεί αρκετά προβλήματα. Ο καθένας φτιάχνει το χώρο του τον κτίζει όπου κι αν βρίσκεται.

Οι νέοι άνθρωποι ενδιαφέρονται για την τέχνη;

Ε βέβαια. Ενδιαφέρονται πιο πολύ κι απ’ την δική μου εποχή όταν ήμουν νέος. Γιατί τώρα έχουν πληροφορία περισσότερη. Έχουν περισσότερα ερεθίσματα.

Η ψηφιακή εποχή η τεχνολογία έχει βοηθήσει την τέχνη;

Όλα τα πράγματα έχουν δύο πλευρές. Και την βοήθησε και τις έκανε και κακό. Στη ζωή όλα κάτι σου δίνουν κάτι σου παίρνουν.

Info:

Γιώργος Χουλιαράς – “Γλυπτικές Αισθήσεις”

Διάρκεια έκθεσης έως τις 24 Φεβρουαρίου

Evripides Art Gallerie

Ηρακλείτου 10 & Σκουφά – Κολωνάκι

Τηλ: 2103615909

Ημέρες και ώρες Λειτουργίας: Τρίτη-Πέμπτη-Παρασκευή : 11.00-20.30 || Τετάρτη-Σαββάτο: 11.00-17.00 || Δευτέρα και Κυριακή : Κλειστά

Ο χώρος πληροί τις προϋποθέσεις για την πρόσβαση ΑΜΕΑ.