Βίντεο ημέρας: Η απίστευτη ιστορία πίσω από το ιερό της Μητέρας των Θεών Αυτόχθονα στην Ημαθία

Ο ναός, που χρονολογείται στους ρωμαϊκούς χρόνους (2ος μ.Χ. αιώνας) και η ανασκαφή έφερε στο φως πάνω από 1.000 επιγραφές, αναστηλώθηκε μέσω του ΕΣΠΑ και ανοίγει για πρώτη φορά για το κοινό με μια μεγάλη ξενάγηση που περιλαμβάνει την παρουσίαση της ιστορίας ενός πολύ σημαντικού ιερού της αρχαίας Βέροιας καθώς και της λατρείας στη Μητέρα των Θεών Αυτόχθονα.

Οι κολόνες του ναού είναι πιστά αντίγραφα των αυθεντικών, που, για λόγους ασφάλειας και προστασίας, εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βέροιας, όπως επίσης ο βωμός και αναθήματα. «Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό ιερό, στο οποίο λατρευόταν η Μητέρα των Θεών Αυτόχθονα, μια από τις σημαντικότερες θεότητες των Μακεδόνων.

Είναι ένας τυπικός αρχαίος ναός, τριμερής με τέσσερις κίονες σε ένα τοπίο μοναδικού φυσικού κάλλους», είπε στο «Έθνος» ο αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Γιάννης Γραικός, υπεύθυνος του έργου της αναστήλωσης του ναού, ο οποίος θα κάνει την ξενάγηση και θα μιλήσει για τη λατρεία της θεότητας. Σύμφωνα με τον κ. Γραικό, στη διάρκεια των αρχαιολογικών ανασκαφών έχουν βρεθεί διάσπαρτα τμήματα του αγάλματος της Μητέρας των Θεών, είναι όμως τόσο λίγα και τόσο αποσπασματικά, που οι αρχαιολόγοι δεν μπορούν να ανασυνθέσουν το άγαλμα, ούτε καν να βρουν τον εικονογραφικό του τύπο.

Η Μητέρα των Θεών ταυτιζόταν με την Κυβέλη, φρυγική θεότητα, κόρη του Ουρανού και της Γης. Εικονιζόταν ως βασίλισσα με πυργωτό στέμμα, καθισμένη ανάμεσα σε δύο λιοντάρια ή πάνω σε άρμα που το έσερναν πάλι λιοντάρια και η λατρεία της είχε οργιαστικό χαρακτήρα. «Eνα επιπλέον εντυπωσιακό στοιχείο της ανασκαφής είναι η εύρεση περισσότερων από 1.000 επιγραφών, η πλειονότητα των οποίων αφορά σε απελευθέρωση σκλάβων», συμπλήρωσε ο κ. Γραικός.

Το Ιερό της Μητέρας των Θεών ανασκάφτηκε το 1965 από τον αρχαιολόγο Φώτη Πέτρα, ο οποίος κατέγραψε τις διαστάσεις του, 14,70μ. και 9,25μ., ενώ νεότερες έρευνες δείχνουν ότι έχει εσωτερικό μήκος συνολικά 24 μ. Οι ανασκαφές έχουν φέρει στο φως μαρμάρινα σπαράγματα αρχιτεκτονικών μελών και γλυπτών, καθώς και μεγάλο αριθμό αναθηματικών επιγραφών, ενώ ένα μαρμάρινο τμήμα χεριού με τύμπανο εκτιμάται ότι ανήκε σε λατρευτικό άγαλμα της θεάς. Η Μητέρα των Θεών είναι ιδιαίτερα σημαντική και σχετίζεται με τη βασιλεία των Μακεδόνων. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό το ότι λατρευόταν αρκετούς αιώνες μετά την κατάλυση του μακεδονικού βασιλείου.

Στη Λευκόπετρα έχει βρεθεί πλήθος πήλινων ειδωλίων, ένα από τα οποία -που βρέθηκε δίπλα στον βωμό-, με πυργωτό διάδημα και το σήμα της ημισελήνου, συγκολλήθηκε ολόκληρο και ταυτίζεται με την προτομή της Μητέρας των Θεών. Ειδώλια της Μητέρας των Θεών με ανάλογα εικονογραφικά χαρακτηριστικά έχουν βρεθεί στα Ιερά της Θεάς στην Πέλλα και στη Βεργίνα, καθώς και στην πόλη των Πετρών Φλώρινας. Η χρήση εκμαγείων για τα αρχιτεκτονικά μέλη κρίθηκε απαραίτητη αφενός για την προστασία των αυθεντικών κιόνων από τις καιρικές συνθήκες και αφετέρου για την αποτροπή βανδαλισμών και κλοπών.

Το θέμα δίχασε τα μέλη της ΚΑΣ, αλλά ο αναστηλωτής, καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο ΑΠΘ, Γιώργος Καραδέδος, υποστήριξε ότι «ένα μνημείο δεν είναι μόνο ιστορικό ντοκουμέντο, αλλά και έργο τέχνης». Το ιερό της Λευκόπετρας βρίσκεται μόλις 15χλμ. από τη Βέροια και είναι ορατό από την Εγνατία Οδό. Η διαδρομή προς τον αρχαιολογικό χώρο είναι πανέμορφη μέσα από μια δασώδη έκταση με θέα στα Πιέρια Ορη, στον Αλιάκμονα και στο οροπέδιο της Σφηκιάς.