“Πανάκεια”: Η πανελλαδική ερευνητική υποδομή για τη μελέτη της κλιματικής αλλαγής από το πανεπιστήμιο Κρήτης

Η πανελλαδική ερευνητική υποδομή για τη μελέτη της σύστασης της ατμόσφαιρας και της κλιματικής αλλαγής σε εθνικό επίπεδο ΠΑΝΑΚΕΙΑ (PANACEA- PANhellenic infrastructure for Atmospheric Composition and climatE change) στοχεύει στο συντονισμό των εθνικών υποδομών για την παρατήρηση ατμοσφαιρικών και κλιματικών παραμέτρων, προσφέροντας υπηρεσίες στην πολιτεία και στους πολίτες.

Η υποδομή συντονίζεται από το Εργαστήριο Περιβαλλοντικών Χημικών Διεργασιών του Πανεπιστημίου Κρήτης, με υπεύθυνο τον Νικόλαο Μιχαλόπουλο Καθηγητή του Τμήματος Χημείας του ΠΚ και Διευθυντή του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Στην εθνική αυτή προσπάθεια συμμετέχουν όλες οι κύριες ερευνητικές ομάδες της χώρας που ασχολούνται με τη παραπάνω θεματική, με αποδεδειγμένη αριστεία που αντικατοπτρίζεται στις πολυάριθμες ψηλής ποιότητας επιστημονικές δημοσιεύσεις, στην προσέλκυση πληθώρας ανταγωνιστικών ερευνητικών προγραμμάτων και στη διεθνή αναγνώριση με συμμετοχή σε Διεθνείς επιτροπές και οργανισμούς (όπως: η διακυβερνητική επιτροπή για το κλίμα, IPCC, ο διεθνής μετεωρολογικός οργανισμός, WMO κα).

Η ΠΑΝΑΚΕΙΑ πρωτοστατεί σε πειράματα που αποσκοπούν στην κατανόηση των ατμοσφαιρικών διεργασιών και της επίδρασης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο φυσικό περιβάλλον με έμφαση στην ποιότητα της ατμόσφαιρας και κατά συνέπεια στη δημόσια υγεία, το κλίμα, και τα οικοσυστήματα. Η ΠΑΝΑΚΕΙΑ θεραπεύει επιστημονικά ερωτήματα για την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, περιοχή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος καθόσον αποτελεί σταυροδρόμι αερίων μαζών και ατμοσφαιρικής ρύπανσης, είναι εξαιρετικά ευαίσθητη σε κλιματικές διακυμάνσεις, και έχει ολιγοτροφικό θαλάσσιο οικοσύστημα η παραγωγικότητα του οποίου εξαρτάται από τις ατμοσφαιρικές εναποθέσεις θρεπτικών συστατικών. Λόγω της σημαντικότητας της περιοχής που καλύπτει η έρευνα της ΠΑΝΑΚΕΙΑ, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από ερευνητές στην Ευρώπη και την Αμερική, με τους οποίους συνεργάζεται η υποδομή.

Στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος EMERGE (Effect of Megacities on the Transport and Transformation of Pollutants on the Regional to Global Scales), που συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο της Βρέμης, και αποσκοπεί στη μελέτη της ρύπανσης που προέρχεται από τις μεγαλουπόλεις, των μετασχηματισμών που συντελούνται κατά την παραμονή τους στην ατμόσφαιρα και συνολικά της επίδρασής τους τόσο σε περιοχική κλίμακα όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, θα πραγματοποιηθούν ατμοσφαιρικές μετρήσεις από το γερμανικό ερευνητικό αεροσκάφος HALΟ, ένα αεροσκάφους μεγάλου βεληνεκούς και επιχειρησιακής δυνατότητας σε μεγάλα υψόμετρα.

Στις 10/3 και 9/4/2018, στα πλαίσια του προγράμματος EMERGE, το ερευνητικό αεροσκάφος HALO θα διέλθει από τον ελληνικό εναέριο χώρο και συγκεκριμένα πάνω από την Πελοπόννησο, την Αττική και την Κρήτη στη διαδρομή του προς και από τη ΝΑ Ασία, καταγράφοντας συνεχώς δεδομένα για τη σύσταση της ατμόσφαιρας. H PANACEA θα παρακολουθεί την ατμόσφαιρα του ελλαδικού χώρου καθ’ όλη τη διάρκεια της πτήσης του HALO και θα υποστηρίξει από το έδαφος τους σκοπούς του EMERGE. Οι σταθμοί στην Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Χελμό, Κόστα Ναβαρίνο και Φινοκαλιά-Κρήτης με μετρήσεις τηλεπισκόπησης και επιφανειακές μετρήσεις θα παρατηρούν με υψηλή ακρίβεια την σύσταση της ατμόσφαιρας και θα συνεισφέρουν στην κατανόηση των εναέριων μετρήσεων. Αυτή, αποτελεί την πρώτη κοινή δράση των ελληνικών ερευνητικών υποδομών υπό την αιγίδα της PANACEA και ήδη προγραμματίζονται ευρείας κλίμακας δράσεις στο εγγύς μέλλον.